همشهری آنلاین_ زهرا بلندی: پشت این گام بزرگ قصه‌هایی پنهان است که شاید تابه حال جزئیات آن را برای کسی تعریف نکرده باشد. «حمیده‌ریحانی» معلم ۵۴ ساله ریاضی سالهای زیادی است که رسم نوعدوستی را از بر است. او بعد از سال‌ها فعالیت در اموری همچون هیئت داری، آموزش قرآن، تدریس ریاضی در مدارس محروم نقاط مختلف شهر، توزیع لباس و کفش بین دانش‌آموزان نیازمند، توانمندسازی و ایجاد اشتغال برای بانوان، تهیه جهیزیه و... اکنون اقدام به ساخت ۲ مدرسه در منطقه ۱۹ کرده است. بعد از این اتفاق مهم در یکی از روزهای تابستان، وقتی که برای توزیع شلوار و کفش بین دانش‌آموزان به مدرسه شهید ذوالفقاری محله مرتضی گرد آمده است با او همراه شده‌ایم.
خودرویی کنار مدرسه ترمز می‌کند. معلم با عجله از آن پیاده شده و شروع به جابه‌جایی کیسه‌های شلوار و کفش می‌کند. ۱۵ سال در مدرسه شهید ذوالفقاری تدریس کرده و این نخستین باری نیست که برای انجام چنین‌کاری به اینجا می‌آید. به تنهایی کیسه‌های سنگین را حمل می‌کند و ضمن احوالپرسی با دانش‌آموزان وارد یکی از کلاس‌ها می‌شود. بساطش را روی نیمکت‌های انتهایی پهن کرده و فوراً برای توزیع آنها دست به کار می‌شود. دانش‌آموزانی که امروز همراه والدین خود برای دریافت شلوار و کفش به اینجا آمده‌اند، به خوبی در جریان کار هستند. یکی از آنها ضمن قدردانی از اقدام خوب معلم قدیمی‌اش می‌گوید: «همیشه هوای بچه‌ها را دارد، چه در روزهایی که معلم این مدرسه بود و چه حالا که از اینجا رفته است.» بچه‌ها به‌ترتیب وارد کلاس شده، سایز لباس خود را اعلام می‌کنند و بعد از دریافت کفش و شلوار آنجا را ترک می‌کنند. بدون کمک گرفتن از بقیه حاضران، به تنهایی در حال توزیع هدایاست، همزمان داستان زندگی‌اش را برای ما روایت می‌کند. قبل از هر چیز دوست دارد درباره عواملی بگوید که باعث شده وارد فعالیت‌های خیرخواهانه شود.
ریحانی با اشاره به اینکه در خانواده‌ای هیئتی و خیر بزرگ شده است، می‌گوید: «روزهای کودکی‌ام در مراسم‌های قرائت قرآن، تعزیه‌خوانی، مداحی، سخنرانی‌های مذهبی و گروه‌های خیریه که در حسینیه خانوادگی و منزل توسط مادرم برگزار می‌شد، گذشت. به تبعیت از مادرم هم خیلی زود وارد این عرصه شدم و تدریس قرآن در مساجد و خانه، مشارکت در امور خیر و... را آغاز کردم.» اینکه از چه زمانی فعالیت‌های خیرخواهانه‌اش در مدرسه آغاز شده، سؤالی است که ریحانی در پاسخ به آن می‌گوید: «از سال ۱۳۶۸ فعالیتم در حوزه تدریس شروع شد. به تازگی در یکی از مدارس منطقه ۹ به‌عنوان دبیر ریاضی مشغول به کار شده بودم، اما در همان روزهای نخست دنبال مدرسه‌ای در روستاها و نقاط محروم شهر می‌گشتم که نیازمند معلم ریاضی باشد تا بتوانم در آنجا هم تدریس کنم.» ریحانی با یادآوری روزهایی که فعالیتش را در روستاهای باقرشهر و کهریزک شهرری آغاز کرده بود، می‌گوید: «ساکن منطقه ۵ بودم و با وجود سختی‌های راه، ۱۲ ساعت از هفته در منطقه ۹ و ۱۲ ساعت در منطقه ۲۰ تدریس می‌کردم. ۲ سال اول کارم به این شکل گذشت، اما وقتی متوجه کمبود دبیر در نقاط دیگر هم شدم، تصمیم گرفتم به‌طور کلی خدمتگزار روستاهای محله منطقه ۲۰ باشم.» او با اشاره به اینکه ۵۴ ساعت در هفته به‌صورت ۲ شیفت در این مدارس تدریس می‌کرد، می‌گوید: «۱۵ سال بعد از تدریس در منطقه ۲۰، سال ۱۳۸۳ وارد روستای مرتضی گرد منطقه ۱۹ شدم و طی این سال‌ها به‌ترتیب در مدارس متوسطه اول شهید مفتح، سیدالشهدا(ع) و ذوالفقاری در روستای مرتضی گرد تدریس کردم و اکنون ۲ سال است که در مدرسه روزبهانی محله نعمت‌آباد تدریس می‌کنم.»
- توزیع پوشاک تا اشتغالزایی
تنوع در سایز شلوارها زیاد است. همراهان دانش‌آموزان هم حین ورود، اغلب از این هدیه‌ها بهره‌مند می‌شوند. یکی از والدین که همراه دختر و پسرش برای دریافت هدایا آمده، می‌گوید: «خدا خانم ریحانی را خیر بدهد. این کار رسمی است که سال‌هاست در محله مرتضی گرد انجام می‌دهد. او با انجام این کار لبخند را روی لب بچه‌های مدرسه می‌نشاند.» وقتی از ریحانی می‌خواهیم تا درباره فعالیت‌های خیرخواهانه‌اش در مدرسه بیشتر حرف بزند، می‌گوید: «از همان ابتدا زنگ‌های تفریح به جای استراحت و حضور در دفتر دبیران، به نمازخانه مدرسه می‌رفتم و به قرائت سوره مبارکه یاسین و زیارت عاشورا می‌پرداختم. از ۱۵ سال پیش در مدرسه شهید ذوالفقاری فعالیت‌هایم منسجم و گسترده‌تر شد. علاوه بر برگزاری مراسم مذهبی، مسابقه‌های قرآنی و مولودی‌خوانی به پخش نذری و توزیع جایزه بین دانش‌آموزان هم می‌پرداختم.» او با اشاره به اینکه اوایل فقط برای تشویق بچه‌ها به آنها پوشاک هدیه می‌داد، اما ۴ سال است که این کار به یکی از اهدافش تبدیل شده، می‌گوید: «با یکی از معتمدان بازار که تولیدکننده شلوارهای جین و کتان بود قرارداد بستم و هر سال ۲ هزار دست شلوار، نه تنها در مدارس مرتضی گرد، بلکه در نقاط مختلف تهران همچون مناطق ۴، ۶، ۸ و روستاهای جعفرآباد، خسرود، محمدآباد الموت و... توزیع می‌کنم. داستان کفش‌ها هم مربوط به آقای میرزابیگی، یکی از تولیدکنندگان کفش است که هرسال حدود ۱۰۰ جفت کفش رایگان به من می‌دهد تا بین دانش‌آموزان کمتر برخوردار توزیع کنم.»
کمک در ساخت و نوسازی مساجد همچون تهیه موزاییک و سرامیک مساجد، هماهنگی با پزشکان خیر برای ارائه خدمات درمانی به خانواده‌های نیازمند، تهیه جهیزیه و لباس و کارآفرینی و اشتغالزایی برای بانوان سرپرست خانوار هم از دیگر فعالیت‌هایی است که توسط این معلم انجام می‌شود. او می‌گوید: «وقتی معلم این مدرسه بودم، بانوان نیازمند شغل را در محله مرتضی گرد شناسایی کرده بودم. ۲ روز تعطیلی‌ام را به مدرسه می‌آمدم و با مهارت ۳۰ سالهای که در رشته سرمه‌دوزی داشتم، این هنر را در نمازخانه مدرسه به آنها می‌آموختم. ما برای فروش این اجناس نیازمند جا بودیم که متأسفانه به دلیل نبود فضا و عدم همکاری تاجران مجبور شدیم فعالیتمان را متوقف کنیم.» ریحانی با اشاره به اینکه این نوع صنایع‌دستی در خارج از کشور طرفداران زیادی دارد، می‌گوید: «در صورت همکاری تاجران و سرمایه‌گذاران می‌توانم آموزش‌ها را از سر بگیرم و با پرداخت هزینه مواد اولیه، برای بانوان شغل ایجاد کنم.»
- مدرسه‌سازی برای مقابله با کمبود مدرسه
همه فعالیت‌های خیرخواهانه‌ای که در این سال‌ها انجام داده است، مقدمه‌ای برای اقدام مهمی همچون مشارکت در ساخت ۲ مدرسه بود. ریحانی درباره بزرگ‌ترین قدمی که برای دانش‌آموزان روستای مرتضی گرد برداشته است، می‌گوید: «تهیه جهیزیه دانش‌آموزانی که بعد از دوره متوسطه اول ازدواج می‌کردند، یکی از اقداماتی است که با مشارکت مرکز خیریه امیرالمؤمنین(ع) انجام می‌دهم و در روستای مرتضی گرد، تاکنون این اقدام برای حدود ۲۰ زوج انجام شده است. وقتی متوجه شدم بسیاری از این دانش‌آموزان به دلیل کمبود مدرسه در محل سکونتشان ترک تحصیل و ازدواج می‌کنند، تصمیم گرفتم این بار قدمی برای ساخت مدرسه برای دوره متوسطه دوم بردارم.» وی ادامه می‌دهد: «این پیشنهاد را ۴ سال پیش به اداره کل آموزش و پرورش استان تهران دادم.
اول قصد داشتم به‌صورت اقساط هزینه‌های ساخت مدرسه در مرتضی گرد را پرداخت کنم، اما بعد از اینکه ۴ ماه پیش مادرم از دنیا رفت، متوجه وصیت ایشان شدم که ساخت مدرسه بود. با مشارکت رئیس اداره آموزش وپرورش منطقه ۱۹ و انجمن خیّران مدرسه‌ساز منطقه قرار شد به‌صورت مشارکتی و با استفاده از «طرح یاران» ابتدا بخش زیادی از مبالغ برای ساخت ۲ مدرسه پرداخت شود و دولت و خیّران ادامه کار را برعهده بگیرند.» ریحانی با اشاره به اینکه کلنگ ساخت یک هنرستان بزرگ برای دختران و یک دبیرستان برای پسران زده شده است، می‌گوید: «کارهای اولیه انجام شده و قرار است از ۲ ماه آینده شروع به کار کنند. اگر کار خوب پیش برود، سال آینده یا ۲ سال بعد مدارس جدید مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند، البته دبیرستان پسرانه زودتر مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد چراکه کنار مدرسه دوره اول متوسطه شهادت واقع شده و نیازی به صرف برخی هزینه‌های اولیه همچون دیوارکشی و ساخت منزل سرایداری و... نیست.» این معلم خیّر که بخش زیادی از روزها و ساعات هفته‌اش برای انجام امور خیر سپری می‌شود، درباره همراهی خانواده‌اش می‌گوید: «۲۲ سال است که ازدواج کرده‌ام. شرط ازدواج با همسرم این بود که برای انجام امور خیرخواهانه آزاد باشم و ایشان هم نه تنها مخالفتی در این زمینه نداشت، بلکه به یکی از پشتوانه‌ها و همراهان اصلی‌ام تبدیل شد.»
- قد کشیدن در حسینیه حضرت ابوالفضل(ع)
پدربزرگم «ابوالقاسم چابکی رادفر» بنیانگذار حسینیه حضرت ابوالفضل(ع) در محله جوادیه بود. «حمیده ریحانی» با اشاره به این موضوع می‌گوید: «بزرگ شدن مادرم در چنین فضای مذهبی که علاوه بر برگزاری جلسات قرآن و مراسم‌های مذهبی به‌عنوان خیریه هم فعالیت داشت، در گرایش مادرم به چنین فعالیت‌هایی مؤثر بود.» این حسینیه ۱۰۰ ساله هنوز هم توسط نوادگان‌بانی آن سرپاست و شب‌های جمعه، اعیاد و عزاداری‌ها، مراسم مذهبی در آن برگزار می‌شود.
- مدرسه به مدرسه با بسته‌های بزرگ لباس
بسته‌های بزرگ لباس، همراهان همیشگی‌ام در مدرسه شهید ذوالفقاری بودند که در نهایت ۲ سال پیش موجب انتقالم به مدرسه‌ای دیگر شدند. «حمیده ریحانی» با بیان این موضوع می‌گوید: «پوشاکی که تهیه می‌کردم، به مدرسه می‌آوردم تا در مناسبت‌های مختلف بین دانش‌آموزان توزیع کنم، اما به دلیل کمبود فضا برای نگهداری این حجم از لباس ۲ سال پیش به دبیرستان روزبهانی در محله نعمت‌آباد منتقل شدم. خوشبختانه در این مدرسه یک اتاق به لباس‌ها و هدایایی که برای دانش‌آموزان در نظر گرفته بودم اختصاص داده شد، اما هنوز هم گاهی به مدارس محله مرتضی گرد سرمی زنم.»
- تلاش برای بهره‌مندی از فضاهای آموزشی استاندارد
درحالی که حدود ۹۵۰هزار دانش‌آموز در مدارس دولتی و حدود ۲۰۰هزار نفر در مدارس غیردولتی شهر تهران تحصیل می‌کنند، بهره‌مندی از فضاهای آموزشی استاندارد یکی از عوامل اصلی در رشد شاخص‌های آموزشی به شمار می‌رود. آمارها نشان می‌دهد تراکم دانش‌آموزان کشور ما در هر کلاس ۲۴نفر است، در حالی‌که این رقم در شهر تهران به بیش از ۳۲نفر می‌رسد. باتوجه به اینکه این مسئله بر عملکرد آموزشی دانش‌آموزان تهرانی تأثیر خواهد داشت، لازم است با مشارکت خیّران مدرسه‌ساز، مدارس بیشتری ساخته شود تا تراکم دانش‌آموزی در کلاس‌های درس تهران کاهش یافته و به وضعیت استاندارد نزدیک شود.
از سوی دیگر مهاجرپذیری یکی از پدیده‌های مهم در رشد جمعیت به‌خصوص در نقاط حاشیه‌ای شهر تهران از جمله منطقه ۱۹ محسوب می‌شود. این در حالی است که هر سال به‌طور میانگین ۲ تا ۳ درصد به جمعیت دانش‌آموزان این منطقه اضافه می‌شود و نیاز به ساخت و توسعه فضاهای آموزشی جدید در این منطقه را بیش از پیش افزایش داده است.
برای رفع این معضل، خیّران مدرسه‌ساز پیشگام ساخت مدارس جدید بوده‌اند که از آن جمله می‌توان به مشارکت «حمیده ریحانی» یکی از دبیران خیر منطقه ۱۹ برای ساخت ۲ مدرسه در روستای مرتضی گرد (بخش آفتاب) اشاره کرد. یکی از این مدارس، مشارکتی و مدرسه دوم در قالب «طرح یاران» ساخته می‌شود. باتوجه به هزینه بالای ساخت مدرسه، براساس طرح یاران، مدارس توسط چند خیر ساخته می‌شود. این طرح که پیش از این مورد استقبال خیّران پایتخت قرار گرفته بود، برای نخستین بار در منطقه ۱۹ اجرا شد و سیزدهمین طرحی است که در شهر تهران اجرا می‌شود.
هرچند در سالهای اخیر ساخت مدارس جدید در این منطقه روندی روبه رشد داشته است، اما رسیدن به شاخص‌های مناسب در این حوزه نیازمند توجه بیشتر خیّران برای ساخت و تجهیز فضاهای آموزشی و نقش‌آفرینی بیشتر در این عرصه است. از سوی دیگر شرکت‌ها، اصناف، صاحبان صنایع و فعالان نیک‌اندیش اقتصادی نیز در بحث مسئولیت‌های اجتماعی (CSR) می‌توانند با فراهم آوردن فضای تحصیلی مناسب برای آینده‌سازان کشور، نقش خود را در این عرصه بسیار مهم به خوبی ایفا کنند.
نظر شما